Kutu Kutu Pense, Elmamı Yerse...
David Woodard Amerikalı yazar ve orkestra şefi. Hayvan hakları, kadın hakları ve çevre konularıyla yakından ilgili bir sanatçı. Budistlere özgü bir anlayışla konularına yaklaşıyor. Sanatını, yaşamla sanat arasındaki sınırı yok etmeye adamış. 1998’de Kaliforniya Kahverengi Pelikanı için düzenlenen konserde, orkestrasını baton yerine penseyle yönetince bütün gözler üstüne çevrilmiş. İstediği de bu olmalı! Koskoca orkestranın üyeleri, şefin pensesine odaklanıp müziği icra etmişler. Yaptıkları müzik, yitip giden pelikanlar üstüne bir ağıt. Woodard’ın neden pense ile orkestra yönettiği hakkında fikir üretilebilir. Bunlardan ilki dikkat çekmek. Başarılı da olmuş. Bütün dikkatleri Kahverengi Pelikanların üstüne çekmeyi başarmış. Buraya kadar tamam! Fakat baton yerine neden pense seçmiş sorusunun cevabı çok da net değil. Bilirsiniz pelikanların düz, uzun ve çok büyük gagaları vardır. Papağan penseye benzemiyor değil. Belki bu şekilsel benzerlikten ötürü, belki de sadece yaşamla sanatı çok bilinen, küçük bir el aleti olan penseyle yakınlaştırmak için, baton yerine pense kullanmış olabilir. Biz bu konuda pensenin müzikle bağlantısını yaşamış bir halk olarak O’nu anlıyoruz.
Çocukluğumuzun simge oyunlarından "Kutu kutu pense, elmayı yense” diye başlayan tekerlemeyi üç tarafı denizlerle çevrili coğrafyamızda neredeyse bilmeyen yoktur. Kutu kutu pense elmayı nasıl yener? Yenmeli midir? Pense ile elmanın bu ilişkisi nereden kaynaklanır, hiç bilinmez. Bilinen tek gerçekse, tekerleme tutmuş, oyun sevilmiştir. Pensenin elmayla ne alıp veremediği var, kimsenin kafasını pek kurcalamaz. Bu konuda çeşitli rivayetler vardır. Bunlardan en akla yatkını Fransızca bir çocuk şarkısıdır. Şarkının "ecoutez ecoutez pensez "sözlerinin Türkçeye ezgisel çevirisinde pense tekerlemeye girmiştir. "Dinle dinle, düşün” gibi akıllıca sözler, Türkçeleştirilirken, tutma, sıkma, bükme ve kesme gibi hünerleri olan "pense” sözcüğüyle karşılık bulmuş ve şarkıda geçen pense sözcüğünü kimse yadırgamamıştır.
Pensenin kullanım alanı son derece geniştir. Çivi çiviyi söker deriz ama iş gerçek hayata geldiğinde, bir çiviyi en iyi pense yerinden eder. Penseler çivileri söker, telleri büker, devlet demiryollarını biletlerini bile deler! Kim tarafından yapıldığı kesin olarak bilinmese de Eski Mısır’da görkemli yapıların inşası sırasında demirciler tarafından yapıldığı söylenir. Ahşap penseyse Antik Yunan’da yapılıp kullanılmış.
Penseler nesneleri sıkmak, germek, kıvırmak, tutmak, kesmek için birçok meslek dalında kullanılırlar. Çift taraflı kaldıraç mantığıyla çalışırlar. Sap kısmından sıkıldığında, ağız kısmında oldukça fazla sıkma gücü oluşur. Bu özelliğiyle parmaklarla sıkılamayacak vida ve somunlar sıkılabilir, bükülemeyecek teller bükülebilir, tutmanın zor olduğu şeyle kolaylıkla tutulabilir.
